Merhaba ben Ozan Tarık Çepni. Bugün sosyal medyanın geleceği hakkında konuşacağız. Sizce sosyal medyaya ne kadar bağımlıyız? Sizde her telefonu elinize aldığınızda otomatik olarak İnstagram'ı açıyor musunuz? Ben öyleydim. Ama artık neredeyse çok az kullanıyorum. Çünkü hem odağımı çok dağıttığını hem de çok boşa zaman harcadığımı düşünüyordum. Oysa ki yaptığım iş sosyal medya ile ilgili. Buna rağmen artık elimi telefonuma attığımda artık İnstagram'ı açmıyorum. İnstagram veya diğer sosyal mecraları artık sadece bir şeyler araştırmak veya bilgi paylaşmak için kullanıyorum.
Peki bunu bize nasıl yaptılar ? Acaba ileride benim gibi olan insan sayısı artacak mı yoksa sosyal medya bağımlısı insanların sayısı gün geçtikçe artmaya devam mı edecek? Bunu bize nasıl yaptıklarını anlayabilmek için ilk öncelikle algoritmanın çalışma mantığını anlamamız gerekiyor. Algoritma neye göre çalışıyor. Sistemi ne üzerine kurulu? Veya en önemli soru şu. Şuanda algoritmayı insanlar mı yönetiyor? Tabi ki hayır. O iş çoktan geçti. Artık insanların kontrolünde değil. Ona verilen görevleri çok iyi öğrenerek her geçen gün kendi yapısını geliştirmeye devam ediyor. E tabi fişini çekebilirler ama o zaman da bu gerçek manada sosyal medyaları kapatmaları gerek demek. Yani şirketlerini. Peki sizce böyle bir şeyi yaparlar mı? Tabi ki hayır. Çünkü bilirler ki onlar kapatsa bile bir başka şekilde tekrar doğar.
Şimdi şu konuya değinelim. Bir şirketin hayatta kalması, varlığını sürdürebilmesi için en önemli şey nedir? Kar edebiliyor olması. Kar elde edemeyen bir şirket ayakta kalabilir mi? Yine cevabımız hayır.
Peki bu sosyal medya şirketleri nereden para kazanıyor? Reklamlardan değil mi. Yani bu algoritma tasarlanırken ilk başta dahi buna göre tasarlandı. Şirketler kendilerini kara geçirebilecek bir reklam modelini kullanmaları gerekiyordu. İlk baş işin yatırımları yapıldı. Bu mecraları kullanan insan sayısı maximum a ulaştı. Ve daha sonrada reklamları açtılar. Yani yatırımı yapıp dönüşünü almaya başladılar.
Peki dışarıdan bir marka neden gelip sosyal medyada reklam verir? Neden burada para harcar? Çünkü hedef kitlesine en doğru şekilde seslenebileceğini bilir ve doğru hedef kitleye ulaşınca da satışlarının artacağını bilir. Yani Kazan kazan durumu.
Birde bu konuya sosyal medya şirketleri ve algoritmaları tasarlayan kişiler tarafından bakalım. Sizce tasarlarken en çok odaklandıkları şey neydi?
Her bir kullanıcının uygulamalarında maximum süreyi geçirmesini sağlamak. Evet tüm sosyal medya algoritmaları için en önemli şey bu. Maximum süre. Çünkü ancak o zaman daha fazla insana ulaşabilir daha fazla insana reklam gösterme sansına sahip olur ve bu sayede de daha fazla reklam vereni bünyesine alabilirdi. Bu yüzden yaptıkları tüm çalışmalarda renk değişimlerinde tasarım değişimlerinde yeni özelliklerde amaçlanan tek bir şey vardı. Sizlere sosyal medyada 1 saniyede olsa daha fazla vakit geçirtebilmek.
Bildiğiniz gibi bu kanalda sosyal medya reklamları ve pazarlama üzerine eğitim videoları çekiyoruz. Ve bir çok kişide gördüğüm ve bana gelen sorulardan anladığım kadarıyla da. Kimse oturup bu algoritma nasıl çalışıyor, nasıl algoritmanın işine gelen reklamlar hazırlayabilirim ki , reklam maliyetlerim düşsün diye düşünmüyor. Ama aslında olayın temeli buradan başlıyor. Algoritmayı anlayamadan reklamlarda başarılı olabilmeniz geçmişte
mümkün olsa da artık mümkün değil.
Bundan 4-5 sene önce kadar eğer sosyal medyada reklam verip satış yaptığınız bir iş modeliniz varsa bilirsiniz ki o zamanlar her şey çok daha kolaydı. Etkileşimler ne kadar yüksekti. Her attığınız post her takipçinize gözükürdü. Ne erişim nede etkileşim kısıtlaması vardı. Çünkü eskiden ne kullanıcı sayısı bu kadar fazlaydı nede paylaşım. E tabi durum böyle olunca da algoritma her paylaşılanı her takipçiye gösterebiliyordu. İlk başlarda ana akışımızda en son atılan postları görürken daha sonraları bunu en çok hit alan gönderilerin daha üstte almasına yerini bıraktı. Daha sonraysa artık her takip ettiğimiz insanın paylaşımlarını görmemeye ve son aşamadaysa bu durum kendini en çok takip ettiğimiz %5lik dilimin postlarını en önce görmeye ve ana akışımızdaysa en çok tıkladığımız takipçilerin postları ile en çok dikkatimizi çekebilecek olan postların karışımı seklinde şekillendi.
Artık satış yapan sayfalar 1milyon takipçisi olsalar dahi hiç reklam vermeden satış yapamıyor, paylaşımlarında eski etkileşimlerini alamıyordu. Çünkü dediğimiz gibi, artık o kadar paylaşım var ki eğer ki algoritma herkese en son atılan postu gösteriyor olsa hem insanların sosyal medyada daha fazla vakit geçirmesini sağlayamaz hem de bir kullanıcıdan alacağı maximum etkileşimi alamıyor olurdu.
E durum nasıl ki takipçi kısmında böyleyse reklam kısmında da böyle. Hatırlıyor musun son günlerde çok fazla çanta araştırmaya başladın ve ne hikmetse karşına da sürekli çanta reklamları çıkmaya başladı. Keşfet akışın değişti. Peki neden böyle ? Sizce algoritma neden çanta reklamlarını karşına çıkarmaya başladı. Bir reklam veren sana çanta satabilsin ve reklam harcamasını artırsın diye mi? Eğer bir reklam verenseniz bu soruya yüksek ihtimal evet diye yanıt verdiniz içinizden ama üzülerek söylüyorum ki hayır. Hayır çünkü algoritma bilir ki eğer sen çanta araştırıyorsan eğer önüne çanta reklamı çıkarsa ona tıklama ve bakma şansın çok daha fazla. Yani bilir ki eğer sana daha fazla vakit geçirebilecek bir şey varsa onu önüne çıkartırsa 1 saniye bile olsa senin o sosyal medyada daha çok vakit geçirmeni sağlayabilir.
Sonunda da bir reklam verenin reklamından etkilenir ve gidip o ürünü satın alır. Reklam verende çantasını sattığı için memnun olur, reklam vermeye devam eder. Ama burada şu ince ayrıntıyı unutmayın. Algoritma o çanta reklamını sen ürününü satabil diye o kişinin karşısına çıkarmıyor. O kişi sosyal medyada daha fazla vakit geçirsin diye çıkartıyor. 1 mili saniye fazladan bile olsa.
İşte bu sebeple eğer reklam verenseniz buradan çıkartmanız gereken ders şu. Verdiğiniz reklamlarla ne kadar insanların sosyal medyada daha fazla vakit geçirmesini sağlarsanız, algoritmada sizin sonuç bası ücretlerinizi o kadar düşürür yani sizi o kadar ödüllendirir.
Evet son olarak gelelim şu konuya. Sizce gerçekten sosyal medya bir gün biter mi?
Bence dünyanın tamamına etki edebilen bir bağımlılık büyük çoğunlukla nasıl tarih boyunca bitemediyse sosyal medyada bitmez. En fazla şekil değiştirir ama yine hayatlarımızın içinde olmaya devam eder. Nasıl ki sigara kullanımı önceleri özendirilen bir konuydu ve artık öyle değil se en fazla bu şekilde şekil değiştirir ama insanların bu bağımlılıklarından vazgeçmeleri sigarada ki gibi bir o kadar zor olur. Unutmayın manipülasyon hep vardı ve olmaya da devam edecek. Birileri hep tüketecek, birileri hep üretecek ve birileri de hem üreteni hem tüketeni üretiyor da olsa tüketiyor da olsa bunu daha fazla yapması adına manipüle etmeye devam edecek.
Sosyal medyanın bitmesi ancak ve ancak dünyadaki tüm hükümetler düzeyinde bir yasak gelirse bu mümkün olabilir ama onu da biraz zor görüyorum çünkü halihazırda zaten hem bu şirketler bir çok hükümetten çok daha güçlü konumdalar. Hem de hali hazırdaki siyasetçilerde kendi pazarlamalarını sosyal medya üzerinden yapıyorlar. Yani anlayacağınız kısır bir döngü. Sürekli kendini geliştirerek tekrarlayan bir döngü. Bir sonraki videoda tekrar görüşmek üzere.
Bir sonraki blogta tekrar görüşmek üzere.
- ozantarık